یکی از قطعات مهم در سیستم ترمز خودرو، پمپ ترمز است که روغن ترمز را پمپاژ می‌کند. در این مطلب با نحوه کارکرد و علائم خرابی پمپ ترمز آشنا خواهیم شد. سیستم ترمز خودرو از قطعات بزرگ و کوچک مختلفی تشکیل شده که در کنار هم امکان توقف خودرو را فراهم می‌کنند؛ بنابراین، هرکدام از این قطعات که دچار مشکل شوند، در عملکرد سیستم ترمز اختلال ایجاد می‌شود و این می‌توان یکی از این قطعات، پمپ ترمز است که در ادامه ابتدا به معرفی، نحوه عملکرد و وظایف آن پرداخته و سپس دلایل و علائم خرابی این قطعه را بررسی می‌کنیم. پمپ ترمز چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ پیش از پرداختن به علائم خرابی پمپ ترمز ابتدا بهتر است با خود این قطعه و وظیفه آن در سیستم ترمز خودرو آشنا شویم. زمانی که شما پدال ترمز را فشار می‌دهید، نیرو از پدال به بوستر ترمز منتقل می‌شود. بوستر با دریافت نیرو، سیلندرهای اصلی ترمز را به عقب فشار می‌دهد، تا روغن ترمز در لوله‌ها جریان یابد و اینجا است که پمپ ترمز وارد عمل می‌شود. زمانی که سیلندرهای اصلی ترمز به سمت عقب کشیده شدند، پمپ ترمز، روغن را درون لوله‌ها می‌فرستد. درواقع پمپ ترمز وظیفه دارد نیروی مکانیکی را به نیروی هیدرولیکی تبدیل کند. پمپ ترمز از قطعات مختلفی مثل مخزن روغن، سوپاپ کنترل فشار، مجموعه پیستون، فنر برگشت دهنده و سوپاپ مرکزی تشکیل شده است. در صورت خرابی پمپ ترمز و یا عدم کارکرد صحیح آن، روغن ترمز نمی‌تواند وارد لوله‌ها شود و جریان پیدا کند. به همین دلیل روغن به سیلندر بزرگ نمی‌رسد و درنتیجه لنت‌ها عمل نمی‌کنند. انواع پمپ ترمز پمپ ترمز در دو نوع تک مداره و دو مداره ساخته می‌شود. پمپ ترمز تک مداره با استفاده از یک سیلندر فشار روغن را برای هر چهارچرخ فراهم می‌کند اما پمپ ترمز دو مداره دو سیلندر دارد که از هرکدام برای تأمین فشار روغن یک محور استفاده می‌شود. امروزه به دلیل توجه بیشتر به ایمنی خودروها، پمپ‌های تک مداره منسوخ شده و از نمونه‌های دو مداره استفاده می‌شود زیرا در پمپ تک مداره، در صورت بروز هرگونه نقصی در مدار و یا نشت روغن، نیروی ترمز هر چهارچرخ از بین می‌رود یا ضعیف می‌شود اما در پمپ دو مداره در صورت بروز مشکل، حداقل نیروی ترمز در یکی از محورها همچنان حفظ خواهد شد. روغن ترمز همان‌طور که گفته شد، وظیفه پمپ ترمز فرستادن پرفشار روغن به درون لوله‌های سیستم ترمز است اما روغن ترمز چیست؟ روغن ترمز فشار را از پمپ ترمز به بوستر و لنت ترمز منتقل می‌کند. این سیال طبق قوانین فیزیک و هیدرولیک عمل می‌کند و فشاری که از طریق پدال وارد می‌شود را به چرخ‌ها می‌رساند. روغن ترمز که از پایه گلیکولی و سیلیکونی ساخته می‌شود، تراکم‌ناپذیری و نقطه‌جوش بالایی دارد. این سیال در مخزن روغن ترمز نگهداری می‌شود که آن در قسمت پایین تعبیه شده و روغن را به ورودی‌های پمپ وصل می‌کند. علائم خرابی پمپ ترمز تا اینجای با پمپ ترمز و وظیفه آن در سیستم ترمز خودرو آشنا شدیم و انواع این پمپ را شناختیم. حال باید سراغ علائم خرابی پمپ ترمز برویم که توجه به آن‌ها بسیار مهم خواهد بود زیرا خرابی پمپ ترمز کل مجموعهٔ سیستم ترمز خودرو را تحت تأثیر قرار می‌دهد و حتی می‌تواند سیستم را از کار بیندازد. عدم تعادل خودرو هنگام ترمز گیری اولین نشانه‌ای که هنگام خرابی پمپ ترمز احساس می‌شود، عدم تعادل خودرو در هنگام ترمز گیری است. زمانی که پمپ ترمز دچار مشکل شده باشد، نمی‌تواند به‌موقع و به مقدار کافی روغن را پمپ کند. درنتیجه هنگامی‌که ترمز می‌گیرید، خودرو به سمت چپ یا راست کشیده می‌شود و تعادل ندارد. البته این مشکل دلایل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، با تمام شدن لنت ترمز یا در صورت بالانس نبودن چرخ‌ها هنگام فشردن پدال ترمز دقیقاً با همین مشکل مواجه خواهید شد. بااین‌حال، درصورتی‌که با چنین مشکلی هنگام ترمز گرفتن مواجه شدید، باید احتمال خرابی پمپ ترمز را هم مدنظر داشته باشید. عمل نکردن ترمز معمولاً زمانی که مشکل پمپ ترمز جدی شده باشد، این اتفاق رخ خواهد داد. با ازکارافتادن پمپ ترمز، دیگر روغن نیرویی برای فشار به پیستون بزرگ نخواهد داشت به همین دلیل، با فشردن پدال ترمز، خودرو متوقف نمی‌شود. البته احتمال بروز چنین اتفاقی کم است زیرا همان‌طور که در بالا اشاره شد، پمپ ترمز ابتدا ضعیف می‌شود و علائمی از خود نشان می‌دهد. همچنین ممکن است با جدی‌تر شدن مشکل، یکی از مدارهای پمپ ترمز از کار بیفتد و فقط نیروی ترمز یک محور از بین برود. در این صورت، با کمی دقت متوجه مشکل پمپ ترمز خواهید شد و با بررسی این قطعه می‌توانید از مشکلات بزرگ‌تر که ممکن است خطرات جدی به دنبال داشته باشد جلوگیری کنید؛ بنابراین، توصیه می‌شود بسته به مدل خودرو، حتماً بازدیدهای دوره‌ای مربوطه را انجام دهید تا از خرابی ناگهانی قطعات آن پیشگیری کنید. پایین‌تر رفتن پدال ترمز هنگام فشار دادن در بخش معرفی پمپ ترمز گفتیم زمانی که پدال ترمز فشار داده می‌شود، نیرو به بوستر منتقل شده و سیلندرهای اصلی به عقب فشار داده خواهند شد تا روغن داخل لوله‌ها جریان پیدا کند. فشار روغنی که وارد لوله‌های می‌شود را پمپ ترمز تأمین می‌کند. حال اگر پمپ ترمز مشکل پیدا کرده یا خراب شده باشد، پدال ترمز کورس بیشتری را طی خواهد کرد تا فشار روغن لازم توسط پمپ ترمز تأمین شود. البته این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که پمپ ترمز ضعیف شده باشد و اگر این قطعه به‌طور کامل از کار بیفتد، هیچ فشار روغنی وجود نخواهد داشت و درنتیجه ترمز عمل نمی‌کند؛ بنابراین، هرگاه در حین رانندگی با افزایش بازه حرکتی پدال ترمز مواجه شدید و یا احساس کردید که پدال و سیستم ترمز مثل قبل عمل نمی‌کند، حتماً سیستم ترمز خودرو را بازبینی کنید تا جلوی وقوع حوادث خطرناک و جبران‌ناپذیر را بگیرید. جلوگیری از خرابی پمپ ترمز به‌طورکلی راهکار خاصی برای جلوگیری از خرابی پمپ ترمز نمی‌توان ذکر کرد چون این یکی از قطعاتی است که ممکن است به‌مرور زمان به دلیل کارکرد زیاد دچار نقص شده یا ضعیف شود. تنها توصیه‌ای که در این رابطه می‌توان داشت، استفاده از قطعه باکیفیت در صورت خرابی پمپ ترمز و نیاز به تعویض آن است زیرا پمپ بی‌کیفیت ممکن است پس از مدت کوتاهی دوباره خراب شود و این موضوع در بخش مهمی مثل سیستم ترمز خطرآفرین خواهد بود.